De Vismigratierivier is een opening in de Afsluitdijk waardoor trekvissen weer 24/7 en 365 dagen per jaar heen en weer kunnen zwemmen tussen de zoute Waddenzee en het zoete IJsselmeer.

De Vismigratierivier komt bij Kornwerderzand, aan de Friese kant van de Afsluitdijk. Dit is de meest geschikte locatie, omdat hier de meeste vissen van de Waddenzee naar het IJsselmeer willen zwemmen. De vissen komen op het zoete water van het IJsselmeer af, dat via de Lorentzsluizen naar de Waddenzee gespuid wordt.

De Afsluitdijk bracht Nederland veiligheid en economische ontwikkeling. Maar voor de natuur was de komst van de Afsluitdijk een ecologische ramp. De Zuiderzee en de Waddenzee werden abrupt van elkaar gescheiden. Zo verdween een visrijk brakwatermilieu met al zijn dynamiek en biodiversiteit. De natuur volledig herstellen gaat niet, maar met de aanleg van de Vismigratierivier wordt een belangrijke schakel in de trekvisroutes hersteld. Kijk voor meer informatie op Daarom de Vismigratierivier.

Via de Lorentzsluizen wordt zoet water uit het IJsselmeer op de Waddenzee gespuid. Dat spuien gebeurt bij eb, dan staat het water in de Waddenzee lager dan in het IJsselmeer. De zoete lokstroom ‘lokt’ de vis naar de spuikom. De ingang van de Vismigratierivier sluit aan op deze spuikom. Sterke zwemmers als elft, houting, zeeforel en zalm kunnen zelfstandig naar de andere kant van de dijk zwemmen. Zwakkere zwemmers als glasaal, spiering, driedoornige stekelbaars en bot laten zich door de stromingen meevoeren. Kijk voor meer informatie op Zó werkt de Vismigratierivier.

De Vismigratierivier heeft een lengte van ongeveer vier kilometer. Door deze lengte kunnen vissen geleidelijk wennen aan de overgang van zout naar zoet water en daarmee bootst het de natuurlijke situatie het beste na. Dit gebeurt zonder dat er zout water uit de Waddenzee het IJsselmeer instroomt.

Op dit moment kunt u de Vismigratierivier niet bezoeken. It Fryske Gea en de Waddenvereniging bieden gezamenlijk rondom Kornwerderzand diverse activiteiten aan. Kijk voor meer informatie op de pagina Activiteiten.

De Vismigratierivier maakt het weer mogelijk dat vissen ongehinderd heen en weer kunnen zwemmen tussen de Waddenzee en het IJsselmeer. Dat zorgt op termijn voor veel meer diversiteit in de visstand. Om die te beschermen stelt het Ministerie van LNV na afronding van de aanleg van de Vismigratierivier een visserijvrije zone in voor de beroeps- en sportvisserij. Deze omvat het gebied van het hele complex bij Kornwerderzand – ook de spuikom aan de zijde van de Waddenzee.

In aanloop naar deze maatregel is er al veel gedaan om de visserij hier te verminderen. Zo zijn de fuikenrechten op de plaats van de toekomstige Vismigratierivier en in de westelijk aangrenzende zone opgekocht door de provincie Friesland. De beroepsvissers die hier voorheen met fuiken visten zijn dus uitgekocht. Dit houdt in dat er geen fuiken meer staan. De fuiken die aan de Waddenzeekant staan, dienen puur en uitsluitend voor vismigratieonderzoek. Verder is de visserij op spiering in het IJsselmeer al jaren gesloten, dus daar is ook geen negatieve invloed meer van merkbaar. Het terugdringen van andere visserijvormen op het IJsselmeer – zoals de zegenvisserij en de visserij met staand want – is onderdeel van het Actieplan Duurzame visserij. Sinds 2015 zijn deze visserijen al fors afgenomen en een verdere terugdringing is gepland. Daarbij geldt dat de visserij met staand want ook vergunningplichtig is onder de wet Natuurbescherming. De maatregelen om de visstand rondom de Vismigratierivier te beschermen zullen strikt worden gehandhaafd.

De initiatiefnemers van de Vismigratierivier benadrukken dat de visserij de komende jaren zodanig wordt geregeld dat deze geen negatief effect op de werking van de Vismigratierivier zal hebben.

Een hele logische vraag die ons als initiatiefnemers ook bezighoudt. Op dit moment hebben aalscholvers op de Waddenzee vrij spel. De trekvissen die op de zoete lokstroom uit de (spui)sluizen afkomen, botsen nu nog tegen de harde barrière van de Afsluitdijk aan. Ze kunnen geen kant meer op en zijn een gemakkelijke prooi.

Door de Vismigratierivier kunnen de vissen straks door de Afsluitdijk vrij het IJsselmeer in zwemmen. Daar treffen ze een kronkelende rivier van enkele kilometers aan, waarin ze langzaam kunnen wennen aan het zoete water van het IJsselmeer. Of aalscholvers van die gelegenheid gebruik gaan maken is vooraf moeilijk te voorspellen. De vissen krijgen in de rivier meer gelegenheid om schuilplekken te vinden. Daarnaast zijn aalscholvers predatoren die graag in groepen jagen op open water. Het zijn hele goede vliegers maar slechte stijgers (ze komen moeilijk uit het water). Op de Waddenzee en ook op het IJsselmeer zijn vaak hele grote groepen actief. Een kronkelende rivier is niet direct hun natuurlijke habitat. Een theorie achter de Vismigratierivier is dat het door begroeiing op de oevers lastiger is voor vogels om te jagen.

De Vismigratierivier wordt in twee delen gebouwd. Het eerste deel is het gat (coupure) in de Afsluitdijk. Het tweede deel is het aanleggen van de rivier. Dit gebeurt vooral in en op het water.

Naar verwachting is de Vismigratierivier eind 2024 klaar.